Arquivo por meses: Febreiro 2017

DÍA DA LINGUA MATERNA

Poblicado o por

A expresión lingua materna responde ao feito de seren as nais as educadoras na primeira infancia e é que se adquire ao lado de quen te cría nun contexto comunicacional afectivo que lle presta un gran apoio á súa aprendizaxe. Ela condiciona o aparato fonador e  sobre os primeiros sons imitatativos asentarase o proceso de adquisición do idioma: musicalidade, estruturas morfosintácticas e vocabulario. Xeralmente corresponde ao grupo étnico-linguístico co que a familia se identifica culturalmente e a idónea  para que a escola continúe a alfabetización. Así pois, todas as linguas son maternas, mais a gran maioría non ten garantizado que as critaturas adquiran nelas as catro destrezas superpostas da comunicación verbal: entender, falar, ler e escribir. De aquí xorde a chamada de atención da UNESCO que, despois de conquistas lingüicidas, de pasividade perante as linguas que desaparecen e de desprezo polos idiomas considerados menores, resolveu en 1999 proclamar o 21 de febreiro do ano 2000 Día Internacional da Lingua Materna  para o celebrar anualmente en todo o mundo e na propia sede da organización. Con esta acción pretende garantir a diversidade lingüística e cultural da humanidade, e o plurilingüismo. A data ten orixe no recoñecemento do Movemento pola Lingua Bengalí, que tivo lugar en 1952, cando a policía e o exército do Estado pakistaní, que ocupaba Bangladesh, dispararon á multitude falante dese idioma que se manifestaba polos seus dereitos lingüísticos.  A UNESCO apoiou a primeira celebración para concienciar os pobos da importancia de preservar a diversidade das linguas como un patrimonio común da humanidade. A celebración de 2016 xirou arredor do lema “Educación de calidade, lingua(s) de instrucción e resultados da aprendizaxe”, co recoñecemento de que a lingua materna debe ser a da alfabetización. Tal recoñecemento e a súa práctica van tamén encamiñados a avanzar na Axenda 2030, que busca o desenvolvemento sostible centrado na educación para que cada persoa participe activamente na sociedade, moi nomeadamente as nenas, as mulleres, as minorías, os pobos indíxenas e os poboamentos rurais, é dicir, os máis humildes entre os humildes.

Neste ano de 2017, a reflexión ten tres eixes temáticos fundamentais: 1. Políticas lingüísticas públicas federais, estatais, municipais e comunitarias. 2. Instrumentos de política lingüística. 3. Creación de produtos culturais (libros, audios, aplicacións, entre outros) e de servizos lingüísticos (intérpretes, tradutores, asesorías xurídicas, etc.). O interese da UNESCO pola protección do ben cultural irrepetible que é unha lingua, elaborada colectivamente ao longo de moitos séculos e configuradora dunha visión singular do mundo, queda reforzado polo feito de que a globalización necesite incorporar ao traballo persoas alfabetizadas que falen máis dunha lingua e pola necesidade de acabar coas grandes desigualdades do planeta segundo o lugar de nacemento das persoas.

Publicado en El Correo Gallego (24-02-17)

SUMA E SEGUE

Poblicado o por

Había no lugar de Barra (concello de Cervantes), na segunda década do século XX, un home  liante que andaba na xustiza por asuntos de marcos, regas, gando en finca allea, herdanzas e todos aqueles asuntos que adoitaban enfrontar á nosa paisanía. Xuntara 20 causas abertas no xulgado de Becerreá e botouse unha mañá de cedo ao camiño para percorrer unhas tres leguas de distancia -segundo o Diccionario Madoz- e enfrontarse coa vista de unha. Inda en terras cervantegas, viu unha rapaza gardando ovellas e dixo, segundo contou ao chegar á vila: “E se teño unha causa máis, que máis dá?”. Por iso se parou a violala. Sentir as mulleres como propiedade á que os homes teñen dereito –vénme á cabeza a infamia do de pernada- é herdanza de vello. A deplorable e inhumana acción non mereceu causa. Inda había que tapala para que a mociña non perdese o creto. Vén de moi vello o abuso e foi moi consentido, salvo nos lances de duelo nos que se batían a morte dous homes para que a súa honra non quedara manchada, mais o que defendían era a propiedade das súas mulleres. Vén moi de vello e con vontade de continuar, porque non parece ter amaño. Por contra, medra como baloco de neve costa abaixo. E aumenta o número de asasinos que implican a máis mulleres da familia: sogras e fillas, propias ou só da parella.

Tan preocupadas andan a sociedade e as autoridades da orde por evitar os actos de terrorismo de altavoz que esquecen que este é o máis activo e perseverante de todos. Ten máis probabilidades hoxe unha muller de morrer a mans da súa parella ou exparella que por calquera outra acción organizada para sementar pánico e morte. E, como pasa co terrorismo máis fanatizado, os asasinos domésticos tamén lle perderon o medo ao castigo, pois moitos autoinmólanse detrás. Velaí unha razón máis para actuar antes de que aconteza o irremediable. Hai que vacinar mentes noviñas contra este virus letal mediante a educación proporcionada desde todos os ámbitos que inciden na vida dun neno, empezando por actuar sobre as familias para que corrixan vicios que van inoculando as falsas diferenzas. Nun parque infantil o outro día  unha nai recriminaba a un meniño duns cinco anos porque non se sentía ofendido ao mancalo sen querer un máis pequeno, que “por riba era unha nena”. E hai que desinfectar a mente de adolescentes e homes onde xa pode estar instalado.

Vén de vello, ben sei. Un antepasado meu foi pedir a man dunha moza da que levo sangue e seu pai cedeulla canda este consello: “Edúcaa como fago eu coa miña. Cando che diga para un lado, ti vas para o outro. E non lle concedas nada do que che pida. Que a primeira negativa temarache das outras”. Non cansarei de repetir que non abonda con preparmos as mulleres para se sentir e obrar como seres libres, se non preparamos os homes para que, sendo libres tamén, llelo permitan. É urxente a educación masculina desmitificadora da superioridade que se demostra coa posesión e co mando. Hai que salvar moitas vidas.

Publicado en El Correo Gallego (17-02-17)