METAMORFOSE

#fotopoemas
#poesiaminima
#haikus

Danza no ár,
confinamento, nicho
e santidade.

APRENDER A LINGUA (MATERNA)

Ante unha foto de Marilyn cun precioso abrigo beixe, viaxo ao taller familiar onde axudei aprendendo o oficio da costura. Na época que evoco, os abrigos das mulleres eran soltos (ensanchando a caída desde os ombreiros ) ou entallados (axustados á cintura e nesgados abaixo). As chaquetas dos homes, redondas ou de traspaso. Así foi como aprendín as dicotomías sen saber o seu nome. Así é como aprendín o vocabulario que  daquela me bastaba para enterme co mundo, inda que máis tarde tivera que aprenderlle novos significados.

A miña adquisión idiomática está unida ao taller de costura. A palabra vistas non era a panorámica que se podía divisar desde un lugar privilexiado, senón unha parte dos dianteiros da chaqueta. Baixos non eran nin cantantes de voz grave nin a primeira planta dos edificios, senón o fondo das prendas. E podería dicir o mesmo de calado de cantos, forrar pasamáns, punta de gabián ou picar peitos.

As linguas apréndense uníndoas ao contexto das actividades da familia, da concorrencia de compañías afectivas e lúdicas, das características do medio socioeconómico e ambiental. Con estas palabras vaise construíndo interiormente o esqueleto do mundo. Despois, coa apertura doutras aprendizaxes, complétanse, arriquécense e xa nos serven para entendérmonos con outros falantes dese mesmo idioma que tivesen percepcións iniciais ben diferentes. Durante este proceso, ten cabida a aprendizaxe doutra(s) lingua(s), feito que aumentará a nosa capacidade de relación.

A familia é fundamental na aprendizaxe dun idioma porque a comunicación entre os seus membros ten moita carga emocional e o uso da palabra está fortemente motivado pola comunicación das necesidades. Pobre daquela criatura á que lle fagan crer, por activa ou por pasiva, que a lingua da súa casa é menos valiosa que outra que lle poñan de modelo para se entender cos demais! Por esa intervención infame, un falante pode perder a súa primeira lingua, porque esa idea interfire, se non hai un apoio consciente que a equilibre, incluso en seguir falándoa cos seus. Non hai nada máis anómalo na comunicación que o feito de que na casa se falen idiomas diferentes por franxas de idade, que as nenas e os nenos se dirixan aos seus proxenitores nunha lingua diferente á que estes falan entre si, maiormente se a lingua primeira ten presencia natural na sociedade. E cando unha sociedade, como é a nosa, acepta con toda normalidade ou mesmo provoca que pase isto, hai que pensar que perdeu moito en saúde social.

MADAS VIOLADORAS

SANYO DIGITAL CAMERA

Sendo eu nena, veu servir a Becerreá unha mociña naviega. Non recordo a quen servía, pero dou fe do impacto que causou na vila que nun baile un mozo lle puxera algo na bebida e a partir daquel momento fose forzada por unha mada de veciños en rea, mentres a tiñan metida nun coche. O pobo estaba moi alborotado, pero máis polo morbo que pola infamia. Porque o feito quedou sen castigo e ela marchou marcada de por vida. Era moi guapa e en Madrid tomou porte de muller elegante, tanto que veu algún día pasear pola feira da vila para que todo o mundo a admirara con envexa. Foi a súa pobre vinganza, pero deuse ese gusto e fixo ben.

Como puido pasar algo así sen ser xulgado? Que clase de sociedade puido aceptar un feito mesmo antinatura no que a castigada foi ela? Era o franquismo, claro, aquel exemplar franquismo que só vía delictos onde non os había, aquel réxime que mandaba ao cárcere por recolleren os labegos  a herba seca un domingo con alerta de tronada.

Por iso me rebela a xustiza inaceptable nun estado que se di de dereito ante outras madas que se comportan como bestas forzando unha moza ata a ignominia de a pasar en rea pola arma da entreperna pensando que é a súa fonte de poder e de debilidade dela. Por iso creo que estamos facendo moi mal se non educamos os homes para que permitan ser libres as mulleres, para que deixen de pensar que lles pertencemos. Hai que preparar homes que constrúan o que chamaba o profesor de Fundamentos Biolóxicos da Educación da Complutense a “antropoloxía ortostática”:  a cabeza encima do corazón e ambos enriba do sexo. Nunha mada de homes que se xuntan para forzar unha muller debería haber algún que soubese reflexionar antes sobre a relación entres as persoas, pero van todos a unha como touros de parada. Unha rea de homes esperando por turno para penetrar a unha muller aturdida, avergoñada e anulada é algo tan anómalo que non se dá nin entre os animais que só guía o seu instinto.

Déixense xuíces ou xuízas de elocubrar se ela estaba borracha ou se gozaba corda nese espectáculo noxento pasándoo divino. Se a lei non vale, promovan o seu cambio. E mentres non pode chegar a educación –que é fundamental se vai ben impartida- actúen as súas señorías como a sociedade lles demanda que o fagan: con exemplaridade suficiente para que non se repita mañá ou pasado outra atrocidade destas.

XENTE RIANXEIRA DA CULTURA APOIA A PETICIÓN DUN “CENTRO DE DÍA”

O pobo de Rianxo, abandeirado por mulleres valentes e solidarias que fan pensar na tía Ádega que Castelao recolleu en “Os dous de sempre”, loita pacificamente co seu encerro no Salón de Plenos da Casa do Concello pola creación dun Centro de Día que acolla na súa vila a aquelas persoas que precisan atención e coidados xeriátricos e non os poden recibir nos seus domicilios por falta de persoas para atendelas por se ter que dedicar aos seus traballos ou por non teren na casa posibilidade de tratamentos paliadores e retrardantes do deterioro da idade, proporcionádolles un envellecemento máis activo con mellor calidade de vida. Inexplicablemente, Rianxo é a única capitalidade de concello que, nunha gran contorna, non conta con este servizo, polo que as persoas que o precisan teñen que desprazarse a outros lugares nos que sobran as prazas que eles precisaban. A xente rianxeira que traballa no mundo da cultura (coa escrita, a arte, a investigación, o ensino…) apoia esta pretensión por considerala xusta e viable, xa que o Concello lle ofrece á Xunta para tal fin o edificio que foi “Casa do Mar” e máis tarde Centro Médico, que só requeriría unha adaptación con pouco gasto e tempo de execución, e mesmo un solar para nova edificación. Trátase, polo tanto, da vontade política que teña a Xunta de ofrecer á cidadanía rianxeira o que precisa, algo que resulta incuestionablemente razoable.

Onte, sábado 19 de agosto, o colectivo que leva a cabo este peche, coa veciñanza que simpatiza con el e lle fai compañía, recibiu o apoio dunha visita de representantes doutro colectivo amplo formado por mulleres e homes que desenvolven actividades relacionadas co ámbito cultural. Foi presentado polo escultor Nuco Losada Romero e o profesor e filólogo Ramón Brea deu lectura a un razoado manifesto asinado polas persoas que saben que a cultura que non se implica nos problemas da súa sociedade non é cultura no sentido máis nobre da palabra.

Tras da lectura do manifesto, recibido cunha moi longa ovación, a compositora e cantante Helena de Alfonso interpretou  unha canción popular rianxeira “a cappella” que acabou sendo coreada por un Salón de Plenos cheo de xente solidaria e pola que tivo que permanecer no pasillo por falta de espazo.

DITOS PARA IRMOS TIRANDO CONTRA OS VENTOS

“Non se gañou Zamora nunha hora” ou “Máis se perdeu en Cuba”, son ditos para soportar as frustracións que nos vai deixando o mercadeo coa vida. Porque a vida é un comercio entre o desexo e a realidade, que poucas veces chegan a trato. E para nos ir consolando do desaxuste aparecen ditos paliativos sacados dalgún feito extraordinario. Algo máis da metade dos parados maiores de 55 anos pensan que non volverán ao mundo laboral e temen o aspecto económico da súa xubilación involuntariamente adiantada. Non os pode consolar o tempo que tardou en se gañar Zamora. A outros moitos colectivos e persoas pásalles o mesmo. Para que un dito sexa valedeiro hai que verlle certas probabilidades de aplicación co que se trae entre as mans. Así que a sentenza, que nace en “La Celestina” (“En una hora no se ganó Zamora”), non vale de moito en tempos de aceleración. O segundo dito fai referencia á Guerra que España mantivo cos Estados Unidos en 1898 na que perdeu os últimos territorios do imperio americano. Inda soe engadírselle “e volveron silbando”, engadindo máis resignación, pero non foi así. Aquel acontecemento considerado desastroso chegou a arrastrar ao pesimismo a toda unha xeración de escritores que leva o nome dos últimos díxitos da data.

Claro que nestas cousas de guerras pode pasar de todo co transcurso do tempo. E inda simultaneamente. Os bos adoitan venderlles armas aos malos, que alguén llelas vai vender. As armas foron sempre negocio perverso,  mortífero pero moi produtivo. Un negocio que mata e asola, pero ao que parece difícil renunciar, porque cando se emprende é para sacar diñeiro a toda costa. Segundo o “Centre d’Estudis per la Pau J.M. Delàs”, o valor das nosas exportacións de armas elévase a 4.052 millóns, tendo a Oriente Medio como cliente prioritario. E despois da destrución e do sangue quente correndo sobre a terra, veñen os tratados de paz ou a paz por si mesma para cambiar os puntos de vista ao xulgar os feitos. Que os que na guerra de Cuba eran insurrectos para os españois, eran patriotas para os cubanos. E os heroes de noso –soemos engadirnos como suxeitos da historia en calquera época para poñer énfase-, como o Eloy Gonzalo que prendeu lume ao refuxio da fronte de Cascorro, eran uns asasinos. Puntos de vista que trae o tempo, porque non se gañou Zamora nunha hora. Os tempos da historia son moi lentos e quen diría que lle iamos atopar pexas á aquela transición posfranquista que fois considerada modélica. Aquí si que non cómpre pensar que máis se perdeu en Cuba e quedar tranquilamente. Hai que poñerlle remedio de forma impecablemente democrática. Porque a democracia, o mellor réxime de goberno que se ten descuberto ata hoxe, permite cambios necesarios para a protección, dignidade e proveito da cidadanía. E as constitucións democráticas non son intocables, porque conteñen en si mesmas a posibilidade de seren modificadas para se adaptaren aos tempos e cambios que desenvolven as sociedades.

Publicado en El Correo Gallego (17-06-17)

O DESCARO DO PLAXIO NA ERA DA POSVERDADE

Unha senadora de Foro Asturias presentaba os seus discursos copiados literalmente de artigos de prensa, páxinas web e publicidade. “Unha plaxiadora en serie”, di un dos copiados, Carlos Prieto (“El Confidencial”), pois servíalle calquera texto relacionado co tema que debía tratar. Descuberta e afeada dalgún xeito esta conduta impresentable nunha sociedade que queira chamarse seria, manifestou que era o estrés, xa que ás súas señorías case non lles queda tempo para o inxente labor que lles esixe a Cámara Alta. E nós, xente da rúa, falando de suprimir o Senado pola súa inutilidade ou, cando menos, por non ter unha tarefa que o faga rendible, xa que non hai relación entre o que nos custa e o pouco útil que nos é. Por estes plaxios, a senadora cobra 5.700€ euros ao mes, cando quen fan os orixinais poden ser con moita sorte mileuristas ou simples becarios. Isto era impensable incluso sen medios de rastreo para descubrilo, que xa tiña mérito ter escrúpulos daquela. Claro que os escrúpulos podían vir do medo á desautorización pública, porque había desexo de benquedar ante uns principios éticos que non o desculparían. Daquela, e non hai tanto, para as trampas contratábase un “negro”, é dicir, un escravo, ao que se lle pagaba a cambio da renuncia á autoría en beneficio do pagador. Practicamente eran todos homes, o que me permite escribir sen  remirar a linguaxe. Hoxe éme necesario facelo, porque moitas mulles, aquí temos mostra, ocupan cargos que esixen formación para desempeñalos con dignidade, como tamén hai traballadoras cualificadas intelectualmente que puideran ser explotadas en clandestinidade intelectual. Era así, digo, porque a quen fose pescado coas mans na masa montábaselle unha que, no caso que nos ocupa, obrigaría á senadora a deixar o cargo ou a que a retirasen del. Por Europa, inda hoxe dimiten mesmo presidentes de goberno ou ministros se se lles descobre que introduciron unha pequena parte copiada na súa tese de doutoramento, inda sen ter tal traballo relación co seu desempeño público. E é porque xa se sabe: “Quen fai un cesto fai un cento,/ se lle dan vimbios e tempo”.

Isto era antes de non hai moito, Porque, recén chegada a era da posverdade, cambiou moito o valor das palabras e mesmo naceron outras. A seriedade dos dirixentes políticos, e non só eles, caeu tan baixa que o seu traballo precisa que renomeen o xa nomeado para lle colocar un envoltoiro de ambigüidade que nos faga dubidar das cousas que sabiamos. Mudan as palabras para negar sen negalo o que está claro, enganando a ollos vista coa camuflaxe dos significados. Despois dan o paso a enganar xa sen engano e non reciben penalización social polas falcatruadas ao asumir a posverdade como inevitable. Partindo desta premisa, quen ía perder o tempo en buscar “un negro ou negra” para que faga o traballo escondido nunha bufarda se se pode aproveitar gratis e directamente o de quen o presente elaborado sen ter que lle dar sequera as grazas?

Publicado en El Correo Gallego (12-05-17)

 

 

 

 

 

FALAR EN PÚBLICO E A SÚA RELACIÓN COA DEMOCRACIA

Pedíronme xa hai tempo que impartise unha charla sobre “Falar en público” para unha asociación cultural e fun repasando e tomando nota dos contidos que debía integrar o título. Atopei hoxe o guión e sorprendeume o que preparei daquela, cando falar en público tiña predicamento, pois era unha capacidade que se apreciaba e se procuraba facer con dignidade. Daquela había oradores políticos brillantes e debates –moi de recordar “La clave” de Balvín- onde as persoas que interviñan se esmeraban en opinar con criterio e tamén con brillantez formal. O convite que se me fixo ten inda sentido, porque falar en público é actividade propia da vida que se desenvolve en democracia. Nela infórmase, comunícase o pensamento libre e reclámanse dereitos persoais e colectivos por parte de calquera integrante dunha sociedade que procura espazos e foros desde os que dirixirse a un público que comparte as tres funcións da palabra democrática: informar, opinar e defender dereitos. A democracia supón o uso da palabra por persoas especializadas no seu manexo en diferentes tribunas e tamén pola xente do común, que adquire con esta forma de goberno o acceso á opinión e á participación na vida social. Polo tanto, a educación da cidadanía, xa desde os niveis obrigatorios do ensino, ha ter en conta que debe desenvolver esta habilidade para a que a poboación debería estar suficientemente estimulada. Hoxe, polo contrario, unha ten a impresión de que esta práctica decaeu moito, pois abonda ver como desenvolve o papel de tertuliano calquera indocumentado lingoreteiro, como vai esmorecendo o pensamento crítico exposto de forma oral organizada, e como decaeu a emisión de programas que outrora creaban opinión e debate e hoxe producen espazos romos aplaudidos por unha audiencia pouco esixente consigo mesma.

E xa o colmo do descenso é a matonería que destilan sobre todo políticos inda novos que debían ser a esperanza dun cambio de rumbo para rexenerar a palabra pública. Refírome a cando aplican o sesudo razoamento de que as cousas se fan porque lles sae de salvaparte pudibunda, xustamente esa compoñente do corpo masculino que debía estar sometida ao que nos dicía un profesor de Pedagoxía Evolutiva da Universidade Complutense, do que tristemente non recordo o nome, ao ditame da “antropoloxía ortostática” : o corazón por encima do sexo e a cabeza por encima do corazón. Pois ben, ademais do machismo rancio que desprende o necio estilo destas palabras ou doutras do mesmo campo semántico para manifestar poder, aprezo ou decisión, feito non tan minoritario como cabía esperar, o tal indica a incapacidade para desenvolver un discurso público razoado, sostido por ideas que poidan ser debatidas por outro discurso das mesmas características e diferentes puntos de partida. Por entre esa palabra libre, pensada e debatida é por onde flúe o río democrático que conduce do pensamento á acción e da acción á unha vida máis máis libre e máis xusta para a sociedade.

Publicado en  El Correo Gallego (07-05-17)

UN RAMO DE ROSAS

Se eu fose home e vise un gran anuncio institucional do noso goberno cunha  panorámica de Compostela como fondo de varias mulleres, no que se di: “O máis grande que ten Galicia son as súas mulleres”, podería reaccionar de dúas maneiras. Sentir empatía por elas e quedar moi amolado por esta hipérbole tan desnortada e con tan pouco  sentido hoxe. Ou estar plenamente de acordo coa afirmación e felicitar as que atopara no camiño por eses valores louvados polo secular patriarcado cun ramo de rosas. Non contemplo unha terceira reacción: sentirme ofendido porque non digan iso mesmo dos homes e montar unha trifulca contra as feministas que están conseguindo que as institucións se movan a favor da muller, discriminando o home. Verbo do que podo pensar se xogo o papel neutro de muller allea a min, é posible que ata me sentise afalagada tomándoo polo piropo máis galante co que se nos poida agasallar. Ou enfadarme por xogaren connosco como se fosemos nenas que se angaiolan co caramelo de ter unha grandeza envexable. E xa por último, a miña propia reacción foi quedar estupefacta e lelo varias veces para asegurarme de que o texto dicía iso.

Quen tal afirma non ten máis que contrastar a situación real en que quedamos estancadas socialmente e ver como afecta este estado á nosa grandeza. As soldadas máis baixas que os homes, a maior dificultade para entrar no mercado laboral, a ausencia dos postos de responsabilidade nas institucións e nos consellos de administración das grandes empresas, o acoso debido ao xénero, a dificultade para poder ser nai se así se desexa xogando o posto de traballo ou véndose obrigada a declarar esta súa intención nun cuestionario de aspirante, a ocupación dos traballos menos cualificados, a violencia de xénero pola súa parella ou exparella perante a que moitas perden a vida, os xuízos por violación se non se opón suficiente resistencia para a defensa, as declaracións aberrantes de personaxes públicos que poden dicir sobre elas calquera barbaridade que lles acaba saíndo gratis… Por se isto fose pouco sinal de grandeza perante a que descubrirse, volveu a segregación escolar sostida con cartos públicos como nos mellores tempos da escola franquista, avanza consolidándose a feminización da pobreza, as avoas son traballoras a tempo completo para coidaren criaturas que non poden atender as nais e son as proveedoras de axuda para poder alimentalas, a atención aos dependentes da familia sen recibir soporte nin económico nin de descanso… Cada nena que nace ten un alto índice de probabilidade de sufrir discriminación polo seu sexo e, se non cambian as tendencias, realizará a maior parte do traballo non retribuído porque os recortes en axudas sociais como o coidado de menores e dependentes incrementan a súa desigualdade. Aquí paro e volvo mirar para o cartel que recollín nunha fotografía de prensa o outro día. Se somos o máis grande por soportar todo isto, agradécese que non nolo digan tan claro. Disimulen.

Publicado en El Correo Gallego (17-03-17)

 

SUPERAR A BIOLOXÍA

 

As mulleres naceron para ser nais e os homes para ser pais, e deste xeito facer durar  e evolucionar a especie. Mentres tanto, deberían ir medrando, buscando de comer, tratando de sobrevivir, criando a prole e envellecendo para volver finalmente alimentar a terra. Nisto non se distinguían doutros seres que, dun ou doutro xeito, foran previstos para realizar as mesmas funcións. Esta finalidade foi superada pola evolución do ser humano sobre os outros, podendo apartarse na traxectoria dun destino que marcaba a bioloxía. De aí viñeron grandes cambios na diversificación das nosas vidas nos que entraron factores influíntes e decisivos para que esa diversificación non alcanzase os mesmos niveis e camiñe en direccións contrarias. Creouse un fenómeno de desenvolvemento que se chama riqueza e quedou tan mal repartida que se orixinou unha fenda que divide a xente entre rica e pobre, cada vez máis fonda e máis separadora. Á riqueza acompáñana moitas bendicións e á pobreza moitos infortunios. Pero a diversificación máis dual e inxusta que foi desenvolvendo a civilización é a debida ao sexo co que nacemos e conformamos. Ser muller ou home marca decisivamente a vida das persoas con calquera outra circunstancia, engadíndolle un plus de inxustiza que foi ben aceptado. Inda que no mundo occidental a diferenza tende a ser reparada por leis igualatorias que nacen da Declaración dos Dereitos Humanos, en moitas áreas do planeta segue a ser moi forte, facendo das mulleres cidadás de segunda categoría. Nos países que se teñen por máis civilizadaos, a igualdade é unha conquista non culminada pola que loitar todos os días concienciando as propias mulleres de que nin a bioloxía, nin a relixión, nin a cultura as pode relegar a unha posición social e económica inferior por non teren nacido homes.

Fomos remitidas ao doméstico polos que se fixeron donos do poder, do saber, do mando e do destino de quen nacía nena. En xeral, foi nese espazo onde nos confinaron para coidarmos a prole, e os parentes enfermos e anciáns, e rexermos a cociña, a casa e as compras cos cartos que aportaba o home por un traballo profesional máis ou menos cualificado, sen que o noso merecese soldada. Na casa en que entraba alguén axudarlle nos labores asignados á que era rica, era outra muller pobre quen moitas veces traballaba polo caldo e o arreconchego para durmir en cuberto ou deixaba o fogar propio na man da súa nena máis vella.  Se formamos cos homes parte do espazo público, falta que tomen eles en maior medida o espazo privado para compartimos tamén coidado e atención aos nosos e o traballo doméstico. Esta é a batalla pacífica que temos que librar. Non pode quedar sen traballo remunerado e enxalzador ningunha muller que o desexe. Non pode descoñecer ningún home as faenas duras e gratis que se xeran na comunidade doméstica. Só así superaremos a bioloxía con dignidade humana, compartindo poderes, saberes, afectos, coidados, salarios e horarios de dencanso.

Publicado en El Correo Gallego (10-03-17)

DÍA DA LINGUA MATERNA

A expresión lingua materna responde ao feito de seren as nais as educadoras na primeira infancia e é que se adquire ao lado de quen te cría nun contexto comunicacional afectivo que lle presta un gran apoio á súa aprendizaxe. Ela condiciona o aparato fonador e  sobre os primeiros sons imitatativos asentarase o proceso de adquisición do idioma: musicalidade, estruturas morfosintácticas e vocabulario. Xeralmente corresponde ao grupo étnico-linguístico co que a familia se identifica culturalmente e a idónea  para que a escola continúe a alfabetización. Así pois, todas as linguas son maternas, mais a gran maioría non ten garantizado que as critaturas adquiran nelas as catro destrezas superpostas da comunicación verbal: entender, falar, ler e escribir. De aquí xorde a chamada de atención da UNESCO que, despois de conquistas lingüicidas, de pasividade perante as linguas que desaparecen e de desprezo polos idiomas considerados menores, resolveu en 1999 proclamar o 21 de febreiro do ano 2000 Día Internacional da Lingua Materna  para o celebrar anualmente en todo o mundo e na propia sede da organización. Con esta acción pretende garantir a diversidade lingüística e cultural da humanidade, e o plurilingüismo. A data ten orixe no recoñecemento do Movemento pola Lingua Bengalí, que tivo lugar en 1952, cando a policía e o exército do Estado pakistaní, que ocupaba Bangladesh, dispararon á multitude falante dese idioma que se manifestaba polos seus dereitos lingüísticos.  A UNESCO apoiou a primeira celebración para concienciar os pobos da importancia de preservar a diversidade das linguas como un patrimonio común da humanidade. A celebración de 2016 xirou arredor do lema “Educación de calidade, lingua(s) de instrucción e resultados da aprendizaxe”, co recoñecemento de que a lingua materna debe ser a da alfabetización. Tal recoñecemento e a súa práctica van tamén encamiñados a avanzar na Axenda 2030, que busca o desenvolvemento sostible centrado na educación para que cada persoa participe activamente na sociedade, moi nomeadamente as nenas, as mulleres, as minorías, os pobos indíxenas e os poboamentos rurais, é dicir, os máis humildes entre os humildes.

Neste ano de 2017, a reflexión ten tres eixes temáticos fundamentais: 1. Políticas lingüísticas públicas federais, estatais, municipais e comunitarias. 2. Instrumentos de política lingüística. 3. Creación de produtos culturais (libros, audios, aplicacións, entre outros) e de servizos lingüísticos (intérpretes, tradutores, asesorías xurídicas, etc.). O interese da UNESCO pola protección do ben cultural irrepetible que é unha lingua, elaborada colectivamente ao longo de moitos séculos e configuradora dunha visión singular do mundo, queda reforzado polo feito de que a globalización necesite incorporar ao traballo persoas alfabetizadas que falen máis dunha lingua e pola necesidade de acabar coas grandes desigualdades do planeta segundo o lugar de nacemento das persoas.

Publicado en El Correo Gallego (24-02-17)