COAS HERBAS DE SAN XOÁN

Este ano foime difícil atopar as herbas de San Xoán. O tempo climatolóxico cada vez se vai facendo máis excéntrico con relación ao tempo cósmico e xa non puiden contar coa flor do sabugueiro nin cos estralotes/tróqueles que onde van que florearon ambas plantas. Por outro lado, o romeu abandonou practicamente esta aldea nunha viaxe misteriora cara algures. Puiden poñer en auga: fiuncho, cabrinfollo, herba luísa, loureiro, oliveira, artemisa, codeso, ruda, salvia, ourego, flor de cenoura silvestre, té dos campos, herba abelleira, xasmín, magarza, bochos de ouro, menta e pétalas de rosa. Quedaron ao orballo e a mañá de San Xoán as herbas formaran unha auga aromada digna de ser usada como auga de colonia.

As bondades sanadoras destas herbas –cuxo ramallete non é estrictamente pechado na súa composición- e as potencias purificadoras do lume novo prendido a noite do solsticio de verán, cristianizada como noite de San Xoán, foron moi estimadas cando os males eran tan confusos como difusos. As meigas, os diaños, o demo, o mal de ollo, a compaña… viñan sendo os culpables de todo e só se lles podía pór remedio con medios máxicos porque chegaban de lados escuros. Nos tempos modernos, a luz eléctrica veu varrer moitos destes temidos males poñendo unha claridade na noite que fixo esvaecer a parte máis poética destas crenzas e acabou maiormente convertento os ritos en accións rotinarias moitas veces desprovistas de significación. Pero as crenzas son moi operativas, así e todo, e non poucas veces substitúen males difusos polos ben coñecidos aos que se lles poñen as roupas vellas da resignación para non sentirse culpable de soportalos ou avergoñado de que outras persoas os sufran véndolles solución se quen pode tivese vontades de os amañar.

Por iso segue sendo festa, xa liberada de maleficios e beneficios, noite para a xoldra colectiva que apacigua os males do espírito e as ansias de comellada para meter no corpo sardiñas, chourizos e costelas, e liscos de touciño. As praias, nas proximidades do mar, son os lugares elixidos para a exhibición de vitalidade e ledicia, de saltos por riba do lume ata a reaparición do sol na noite máis curta. Toda a delicadeza que deixan as herbas a mollo na auga doce adoita converterse en brutalidade nos areais onde parece  que se deu unha batalla contra a fame e nela venceu a enchente.

Publicado en El Correo Gallego (27-06-14)

TREBÓN

Trebón

cristal

cunca

café

paixón.

PINTADAS

 

Diedro de amor,

pétreo silencio a medias.

COMER NO RUEIRO

Na actividade económica de Galicia, que conta con bos produtos de alimentación tanto do mar como da terra, a restauración ocupa un lugar moi importante. Gústanos a boa materia prima cociñada sen artificios. Cocer é unha das técnicas preferidas da nosa cociña tradicional, pero ao seu lado está o uso do forno, maiormente para empanadas. Temos igualmente guisos con variacións, pero a nosa cociña está xa influenciada por aportacións que se van naturalizando e compiten cos pratos de sempre.

Un dos lugares nos que parei a comer últimamente foi Arzúa. A vila, como a súa contorna, aumentou notablemente a oferta gastronómica coa revitalización da peregrinaxe xacobea. E á beira do Camiño Francés, na Rúa do Carme, O Rueiro ten un local acolledor, ben distribuído para comidas en pequenos grupos, ademais dun espazo máis aberto para viños, petiscos e comidas informais. A cociñeira do establecemento chámase Pilar, Pila para os clientes asiduos. É herdeira da experiencia acumulada entre  os pucheiros por varias xeracións. A Pila, que cociña a media vista do público, dáselle ben todo. Seica ten un tratamento singular para as ameixas á mariñeira porque garda unha receita con segredo da familia, e tamén para outros mariscos e peixes. Comprobei que fai tortilla de pataca –con ovos e patacas de calidade como ingredientes- que poden competir coas mellor consideradas de todo o país.

E podo asegurar que ten moi boa man para tratar coas masas, porque son moi avogosa delas. Polo que puiden catar é unha auténtica especialista nas croquetas, que requiren un moi bo entrenamento na bechamel. En canto ás empanadas, a de xoubas –si  son das de Rianxo xa non digo- ou sardiñas desespiñadas é unha auténtica delicia tanto polo pan que envolve como pola maneira de elaborar o que leva no interior. Pero quizabes o seu gran acerto está na adaptación da pizza, que tanto interese esperta entre a xente máis nova e non só. A base ten o difícil punto de suavidade e consistencia que require un fondo de mínimo grosor para coller na man. O contido principal polo intermedio son espárragos, acompañados dalgunha sorpresa, que lle dan unha lixeireza e un sabor moi ao gusto dos tempos do suave. E é unha gloria a gran coroación que lle presta o queixo de Arzúa nunha cobertura moi ben ligada pola calor que deixa un gusto recoñecidamente galego na nosa boca.

Publicado en El Correo Gallego (20-06-14)

 

IV ENARBORAR O BOSQUE

 

A primeiros de xuño, desde hai tres anos, vense celebrando unha romería artístico-reinvindicativa a favor do Medio Ambiente que leva por nome “Enarborar o bosque”. Mañá, sábado, chegará á súa cuarta edición na praia de Boca do Río ( Carnota) nunha aba do Monte Pindo, o Olimpo galego que sufriu o ano pasado, canda outros montes, o efecto devastador do lume. A primeira xuntanza fíxose para pedir a protección do bosque na cabarlleira de Chaián (Santiago). A segunda, foi contra a incineradora do Irixo (Beade). A terceira, manifestábase contra a minería a ceo aberta en Corcoesto (Cabana de Bergantiños). Coa de mañá, os artistas pretenden chamar a atención sobre o feito reiterado dos incendios forestais, unha das grandes pragas do país.

Arredor desta idea, convocados pola Factoría Delideas e o colectivo arTeu, coa colaboración do Concello de Carnota, e as Comunidades de Montes de Cal de Barcos e San Cibrán, de Mallou e de Lariño, xuntaranse poetas, artistas plásticos, fotógrafos, músicos, contacontos… A parte plástica e visual do traballo realizarase durante a xornada, na que as pinturas, as formas tridimensionais e as fotografías van xurdindo a medida que avanza o día. A palabra poética concéntrase nos recitais, pero tamén se escribirán versos sobre lousas durante todo o día para formular desexos contra o lume empregando auga tintada e pincel. Os músicos amenizarán a xira artística e comprometida coa natureza na que cadaquén aporta o seu xantar que acabará confluíndo en varios ágapes participados.

Desde as once e media da mañá ata as nove da noite haberá actividade organizada que se desenvolverá mentres os artistas que traballan in situ poden desenvolver o seu traballo. Pola mañá: contacontos e monólogo –para todas as idades-, recital poético, actuacións musicais, lectura dun manifesto e xantar. Pola tarde: monólogo, contacontos, actuacións musicais, recital poético e o peche coa actuación de Xurxo Souto.

Se chove, o Concello de Carnota poñerá unha carpa a disposición desta embaixada de compromiso co monte galego, que se dirixe a un dos lugares onde o lume fixo máis estragos: o Monte Pindo, o noso Olimpo celta. Alí soará un manifesto que acaba así: “Facemos parte da natureza. Renovemos o noso xeito de integrarnos harmonicamente nela. Poñamos o bosque por bandeira! Medre o bosque!”.

Publicado en El Correo Gallego (06-05-14)