NOCTURNO

 

E nacían os labios desa noite

maduros e velados e serenos.

FEÍSMO E CAMPOS DE GOLF

 

En novembro de 1993 fun a Trier (Tréveris) a un congreso de Lingua Galega. O aeroporto máis próximo está en Luxemburgo e, de Barcelona ata alí, fun sentada onda un pasaxeiro  con equipo de golf que, segundo dixo, ía xogar un partido. Foi o meu primeiro encontro co superfluo de altura que sen dúbida apoiaba unha boa fortuna. Onde hai grandes fortunas ten que haber moitos pobres que as equilibran na punta dunha balanza cos brazos moi desiguais, o dos infortunados mesmo afastados das necesidades principais. Veume ao acordo esta anécdota do golf pensando no noso Corrubedo, unha paraxe tan querida, cantada por poetas, mimada e precisada pola natureza para gardar ese equilibrio ecolóxico que non admite trampas de distinta medida nos brazos da balanza. Corrubedo é un símbolo da riqueza paisaxística do noso país.

Galicia é un paraíso se lle deixan. Desde as terras que merecen a protección de parques naturais ou espazos da biosfera ata os núcleos habitados ou deshabitados, o país ten unha fermosura singular que non deron destruído, polo de agora, a especulación desaprensiva, a falta de visión dos políticos nin o feísmo que cometen os habitantes con ben diversas intencións. No rural galego, aprovéitase todo daquela maneira e utilizar as cousas para novos usos podería ser reciclaxe artística, ben dirixida. A bañeira soportando parrillas de churrasco, a porta  da lavadora para fiestra dun alpendre, por nomear algúns reusos, podían ser tratadas con criterio creativo, pero a chafallada coa que se fan estas ousadías anúlaas como reciclaxe digna.

Os somieres que sostiñan xergóns pechan portelos de leiras e circundan galiñeiros. Nunha parede de vinte metros cadrados poden aprezarse catro materiais entre fondo, remendos e medras. Hórreos empotrados en fachadas, palacios liliputienses nun pequeno solar, armazóns de catro plantas abandonados entre horta e horta, amecedallos de bloques de cemento e de ladriño na reconstrución de casas de pedra son feísmo xa clásico. Máis moderno son os plásticos negros sostidos con pneumáticos de coches e tractores, que anuncian o progreso. Isto había que regulalo compaxinando esixencias con axudas, como no caso da conservación da arquitectura tradicional. A Galicia hai que conservala e velar por ela, polos defectos e polos excesos, mentres se estea a tempo.

Publicado en El Correo Gallego (25-04-14)

PERMANENCIA

Detrás da rosa

están xardín e tempo

canda o recordo.

DESEXO

 Non querería

as tardes sen campás

e o amor sen bicos.

DO VERNES SANTO AO SÁBADO DE GLORIA

 

O Vernes Santo era o día do silencio. Nin sequera na miña casa se cantaba. Os Via Crucis facíanse só rezados e non se dicía o Gloria Patris, senón unha xaculatoria que nunca dei aprendido. Besbellaba no seu canto algo parecido para non quedar muda naquel anaco de rezo.

Pola mañá, pasaba polas casas unha delegación das beatas –eran boas mulleres e gárdolles cariño- cunha bolsiña con papeliños de sorteo. Levaba as horas en que debía velarse de noite, canda a Virxe que quedara tan soa. Eu era nena de piedade recoñecida e dirixíanse a min saltando outras casas do barrio de Letrún. Eu, moi orgullosa da escolla, metía na saquetiña a man e sacaba a miña hora. De 2 a 3, de 4 a 5… Sempre eran horas intempestivas e eu non daba espertado.

Pola mañá erguíame chorando. Non fora boa. Faltara á miña palabra nada menos que coa Virxe María. E eu era “Hija de María” con medalla imposta e todo, que me fixeran as beatas unha mañá de maio canda outras nenas tamén piadosas.

Somos Hijas de María.

Ella será nuestro encanto

y nos llevará amorosa

al abrigo de su manto…

Así que o Sábado de Gloria, que xa era un día esperanzador, eu pasaba o día facendo pequenos sacrificios para que me perdoase aquel pecado. Comía o que non me gustaba sen chistar, facía os recados todos sen endosarlle nada a meu irmán. Non ría aínda que me fixesen graza algunhas cousas e estaba tamén en silencio o máis tempo que aguantaba…

-Esta nena está rara hoxe –dicía miña nai-.

E meu pai dáballe a razón coa súa cachaza:

-Si, pero xa lle pasará.

E pasaba, aínda que ao Venres Santo seguinte volvese caer no mesmo.

VOO

Chegou nun soño

de lenedade gris

vencendo a morte.

INFANCIA POBRE

Dous millóns oitocentos mil nenos e nenas do estado español están na soleira da pobreza. Tendo tan baixa a natalidade, a cifra revela que hai unha parte grande da poboación que non pode coidar da súa prole como ten encomendado. O feito é un gran motivo de preocupación e non vale enterrar a cabeza no chan para non ver que un de cada tres nenos españois está en risco de pobreza e exclusión. Só temos en Europa por diante de nós a Grecia. Esta anomalía debería facer reaccionar os gobernantes, porque están obrigados a rexer cun grao de xustiza aceptable a cousa pública.

Ás familias destas criaturas preséntaselles un problema engadido: como explicarlles tal situación. Os nenos pobres de antes sabiamos que eramos pobres –non de pedir, pero si con pobreza enerxética e outras, como se fragmenta agora para disimulala-. Recordo o día en que caín na conta de que eu o era. Sei onde estaba, que altura ocupaba o sol no horizonte e cara que punto cardinal miraba. A constatación non me fixo desgraciada nin cambiou a miña vida. Souben que tiña unha característica máis que engadir ás de ser nena, a maior de dous irmáns e ter pecas na cara cando me poñía ao sol. Hoxe, pola contra, estas criaturas veñen na súa mairoría dunha situación económica aceptable na que as súas necesidades básicas estaban cubertas sen anomalías. A súa pobreza é o froito da perda de traballo dos seus sustentadores, da diminución das soldadas, da precarización do traballo e dos grandes recortes sociais que suplen dalgún xeito o que a economía familiar xa non pode darlles. Para esta infancia, o descubrimento da pobreza é moito máis traumático psicoloxicamente.

Hai pais e nais que llelo ocultan ata que xa non poden máis. Hainos tamén que se privan de comidas para que as criaturas non teñan que deixar ningunha en branco. Hai alumnas e alumnos que chegan á escola en xexún e así están ata o xantar, se teñen a sorte de que llelo poden servir no comedor. A infancia estivo tan superprotexida últimamente que hai medo de a achegar a unha realidade tan crúa. Aínda que a algúns lles fagan o xogo de acompañar o pan co recordo do que máis lles gusta dentro, emociona ver a xente cativa falando nos medios con incrible madurez do que lle pasa á sociedade que mellor coñecen, a das súas familias. É a tristeza que deixan aprendizaxes tan significativas como a experiencia da pobreza infantil.

Publicado en El Correo Gallego (18-04-14)

 

 

 

 

 

 

 

XOVES SANTO

 

Se os de Lamas eran donos naturais da celebración do Domingo de Ramos, os de Ouselle érano da do Xoves Santo, pois cantaban os Via-Crucis mellor que ninguén e poñían o Monumento máis bonito:

Lágrimas de corazón,

de corazón las lloremos

para que todos gocemos

los frutos de la Pasión…

Non sei como se amañaba a nosa cerdeira para andar sempre na flor cando a xente pasaba cara Ouselle pola tarde facerlle a visita ao Monumento. As súas ponlas parecían cadansúa vela das que se poñían como barandas da escalinata improvisada que conducía ao sagrario desprazado do altar maior.

Floreaban tamén todos os bulbos e raíces primaverais: lirios, narcisos, xacintos. Mais, para percibir esa sinfonía única de arrecendos, había que esperar ao martes de Pascua, día que os de Horta tiñan sinalado para a celebración do San Benito. Alí estaba a Casa dos Señores que tiña o xardín de bulbos máis surtido dos que eu coñecía e podía gozarse del desde a estrada.

Volvendo ao Xoves Santo, a nosa casa parecía un oratorio. Meu pai tiña un repertorio fermosísimo de músicas con letras enigmáticas que non sei de onde o sacara.

Llorad, Cedros del Líbano,

mares, ríos, llorad.

Llorad, rocas del Gólgota

que va Dios a expirar.

Llora, pecador pérfido.

Llora tú sin consuelo

que hiciste al Dios del cielo

la mano levantar.

Una ardorosa lágrima

Vierte mi Salvador.

Tiende su vista lánguida

Buscando al pecador…

Axiña me ensinou a cantar a segunda voz do dúo e entre os dous, dándolle á agulla nos traxes da Pascua, faciamos de cada Xoves Santo un día artístico.

Naqueles olores, reforzados máis entrada a primavera polas glicinias, as lilas e os philadelphus, e naquelas enigmáticas cancións cheas de esdrúxulas noto que estaba o xerme da miña poesía.

PERDAS

 

Todo pode fugársenos das mans

igual que a cor do lirio.

IMPOSIBLE

Gardar o branco

na camelia dos soños,

outro imposible.