MIRADAS

Imaxe do álbum fotográfico “Pucharcas”

Mirar as árbores
é facer oración
sen ningún credo.

A CRISE DA PALABRA

Nas épocas de crise a primeira sufridora é a palabra. A palabra empeza a descompoñerse xa nos prolegómenos ou preparación desea crise anticipándose e abríndolle camiño. A palabra, as palabras, prostitúense ata incluso tomar un significado antónimo do que esencialmente teñen. Son elas as que veñen achandando o terreo, poñendo a alfombra vermella para que as crises entren elegantes no escenario deixándonos á maioría como testemuñas dun espectáculo interactivo que proporciona moita dolor a quen as padece. Para que prosperase o negocio da construción, que acarreu con el corrupción e consumo provocado por quen necesitaba negociar con hipotecas que hoxe permite lanzamentos á rúa de milleiros de persoas desvalidas, instalouse un vocabulario de progreso para estragar as nosas poboacións, nomeadamente as vilas. O adxectivo antigo, para designar as casas e os barrios, foi substituído por vello. Casas e barrios acabaron dando paso a edificios que desfixeron o noso equilibrio arquitectónico e paisaxístico.

Viaxando por Europa, hai pequenas cidades fermosísimas que conservan as construcións antigas, consustanciais á súa valiosa fasquía lucindo o século no que foron levantadas. Constitúen núcleos históricos onde a peonalización é un valor fundamental para manter o nivel de vida dos seus habitantes que saben que, ben regulada, non diminúe nin a potencialidade comercial nin os servizos. O curioso é que a nosa cidadanía, inmersa neses núcleos de poboamento estragados por grandes edificios tan pouco harmonizados co seu contorno, poida pensar que a paisaxe urbana máis civilizada e valiosa é a nosa porque conseguíu desfacerse das pedras herdadas, incluídas as construcións da arquitectura popular.

Esta descomposición da palabra antiga para designar o que xa non serve en lugar de valorar a carga de autenticidade que vai deixando a herdanza cultural, sexa material ou non, tamén a padece a lingua, cando non se valora como como un ben de herdanza milenaria e cohexión dunha sociedade á que lle permite comunicarse, ademais, con douscentos millóns de habitantes do planeta. Pero quizabes, o termo máis devaluado co que bregamos hoxe é democracia. A tan nobre palabra atribúenselle un significado tan antitético que os demócratas son os sospeitosos de manexar as vontades dos demais a discreción.

Publicado en El Correo Gallego (29-11-14)

ESPELLOS

A terra garda
o recordo da chuvia
nos seus espellos.

AS BOLBORETAS MIRABAL

Apróximase o 25 de novembro, día elixido para loitar pacífica e contundentemente contra a violencia mundial coas mulleres, unha das grandes lacras da humanidade. A data foi elixida para conmemorar a morte das irmás Mirabal -Patria, Minerva e María Teresa-, tres activistas brutalmente asasinadas en 1960 por orde do gobernante dominicano Rafael Trujillo (1930-1961). Estas mozas eran coñecidas como Las Mariposas, porque Minerva, probablemente a máis entregada á loita contra a ditadura, tiña ese nome de batalla. Elas foron asesinadas por un ditador, pero hai milleiros de milleiros de mulleres asasinadas polo poder, polo home, polo noivo… Violadas e violentadas por familiares, amigos, compañeiros, coñecidos ou descoñecidos… Explotadas por empregadores que lles cercenan os dereitos elementais desde a igualdade de salario ata a o freo da maternidade se a desexan… Mercancía da trata no mercado carnal e non precisamente alimentario… Atemorizadas e mutilidadas por crenzas que as consideran humanas de segunda clase… Perseguidas pola pobreza e os perigos do parto vendo morrer de fame ou enfermidades endémicas as súas criaturas. As mulleres foron as grandes sufridoras da historia e seguen a selo no contexto actual.

Hogano, ese día inaugurarase na capital lucense, en acto público do Concello de Lugo e da Deputación Provincial, un monumento ás tres mulleres, que representan a todas as sufridoras de violencia. “O voo das bolboretas”, un proxecto da artista Luz Darriba co que colaborou o artesán canteiro Xabier Quijada, é unha escultura en granito moreno da Terra Chá que conxuga a fraxilidade da bolboreta coa fortaleza da pedra, mostrando que a fráxil bolboreta pode ser forte como unha mole pétrea de tres toneladas e emprender o voo de liberación deslixitimadora da violencia. Di a artista que, como na extraordinaria metamorfose dos lepidópteros, as mulleres poden pasar de eirugas asoballadas a adultas voadoras a salvo dos persecutores. Este monumento estable ás irmás Mirabal, posiblemente único no mundo, completarase cunha acción cooperativa que irmanará Lugo con poboacións arxentinas. En todas elas encheranse prazas con gran diversidade de bolboretas, amanuadas por asociacións e particulares, que denuncien a violencia contra as mulleres e proclamen tamén a esperanza do seu fin.

Publicado en El Correo Gallego (21-11-14)

 

 

“SOPA ELVIRA” EN CALDO DE PEIXE CON COGOMELOS

Na casa adoitamos comer peixe branco cocido ao que lle poñemos unha allada con pemento agridoce de La Vera. Esa auga –como todas as que levan elementos nutritivos e sabrosos de calquera cocción- aprovéitoa para elaborar outros pratos, fundamentalmente sopas e arroces con vexetais, peixe, marisco ou polo.

Como este ano toleou o micelio do cantherellus cibarius e está dando cogomelos sen parar, estou ensaiando novas fórmulas de consumo. Para parar a súa descomposición e ter un preparado de uso músltiple, cocíñoos en aceite con abondoso allo picadiño, sal, pementas moidas, e un chisco de zume de limón e noz moscada. Cando perderon o seu líquido, métoos nun tarro de cristal e consérvoos uns días na neveira. A partir deste preparado fixen chulas -mesturándoo coa masa-, salsa para pasta e finalmente unha variación da miña “Sopa Elvira”, cuxa fórmula orixinal e herdada da mamá está no libro “Cociñando ao pé da letra” (Galaxia).

Esta “Sopa Elvira, versión peixe”, leva a pataca rilada igual que a outra, pero vai feita no caldo de peixe ao que se engadira xa para cocer allo, cebola e loureiro, botándolle un chorro de aceite de oliva virxe e algo de cúrcuma para dar color e tamén o aquel agradable con que ela saborece. A innovación dos cogomelos consiste en colocar unha ou dúas culleradas da preparación que describín antes no prato de cada comensal, segundo gustos.

Unha auténtica ledicia.

SINGULAR

Só con soltarte
da serie conseguiches
ser algo novo.

VENTANO

(Ventá mudéxar de San Miguel de Celanova)

Fendeu a vela
para rachar as tebras
coa luz do sol.

BECERREÁ É NOTICIA

Imaxe da páxina de Facebook, Salvemos a casa de Luís.

 

De Becerreá, a capitalidade da comarca dos Ancares, fálase pouco no medios. Na vila que se foi colocando ao longo da N-VI, nas proximidades da ponte de Cruzul onde foron vencidas as tropas napoleónicas e nun lugar que antes se chamaba A Barreira, case nunca pasa nada de interese para o país. Na década dos noventa foi noticia polos movementos sísmicos que fixeron tremer aquel territorio asentado nunha falla. “Esta noche tembló el mundo”, deixou escrito o prior do mosteiro de Samos en 1616, o que confirma o triángulo de epicentros na contorna xeográfica do que foi Partido Xudicial de Becerreá. Ao lado da vila pasa a liña imaxinaria que deslinda o útimo aciñeiral de Europa. Alí o terreo é calizo con covas de estalactitas e estalagmitas visitadas polos rapaces nativos xa de vello. A máis grande é a do Valdavara con importantes restos prehistóricos que falan, na linguaxe dos fósiles, do tempo que houbo antes dos tempos con restos ben conservados dos seus primeiros habitantes humanos. Isto tamén saíu nos medios. A penúltima irrupción informativa aconteceu vai facer dous anos cando a veciñanza se constituíu en piña para defender a casa dun veciño, parroquiano de Lamas, contra un derrubo que consideraban inxusto.

Porque non hai dúbida de que a vila de Becerreá é solidaria. E así o vén mostrando co seu cariño para Teresa Romero, a sanitaria vencedora do ébola. Desde o momento en que se filtrou o nome da enferma e se localizou en Becerreá a súa veciñanza –que resultaría unha información a medias porque quen vive alí é a súa familia- a vila saltou aos medios de comunicación preocupada e o barrio de Trascal converteuse en lugar de cita informativa e de apoio. O Concello, por medio dos seus representantes, alzou a voz para pedir informacións fiables nun momento de máxima confusión ante o medo que a palabra ébola provoca na poboación dun mundo privilexiado que se cría libre destes males. A partir deste momento, Teresa pasou a ser unha becerrense máis e os veciños celebraron con xúbilo a recuperación da súa saúde. O Concello esperaba recibir o seu placet para nomeala filla adoptiva. A súa presenza nun magosto esta fin de semana, no que foi recibida con apertas e aplausos, facilitou a consulta á que ela respondeu tamén con xenerosidade. Teresa Romero será axiña filla adoptiva da vila ancaresa na que non pasa nunca case nada.

Publicado en El Correo Gallego (14-11-14)

NOVEMBRO

O banco só,
a árbore sen folla
e a morte de ouro.

SINXELEZA

Non saberei
por que o vento escolleu
tal sinxeleza.