VOLVE Á MONTAÑA O TEMPO DE NADAL

Fotografía de Antonio Álvarez González

Cancelada, que se enmarca na comarca ancaresa, preparouse amodiño para recibilo ao son do paso do outono. Caeu a folla volteando as colores do vento, choveu a cachón e reventaron as fontes, aumentaron os ríos o caudal e encolleron os días facendo da aparición solar unha delicia… Cancelada ten a paisaxe da clásica tarxeta de Nadal nas latitudes que marcan ben o inverno.

O sendeiro de Quintá-río Donsal garda a beleza simbólica do recollemento da fin de cliclo  e da esperanza na nova primavera… O inverno pon os seus encantos arredor do río… Verdexan os mofos, cantan as augas solos de percusión convulsa, reaparecen as colores do camiño húmido e sombrizo, móstrase a xeometría crebada das árbores espidas que se espellan nas augas relucidas coa luz que penetra nos sollíos.

Arriba nas aldeas,  acenden as cociñas para escorrentar o frío e congrégase a familia falando sen présas mentres coce o caldo que arrecende a unto e a verdura. É a vida ancestral que  non perdeu costumes culinarios en herdo e as chamineas deixan saír o fume que se ergue como oracións sinxelas cara ao ceo.

Volve o tempo de Nadal onde non foi destruído por unha civilización que xa non respecta a Terra. O camiñante da ruta prosegue como se traspasase esa tarxeta, pero pode acollerse á hospitalidade daquelas xentes. Nalgunha casa roxarán un forno e o ulido ao pan quente esparexerase no aire devolvendo as infancias xa perdidas.

O tempo de Nadal é como o río que, non estando quieto, sempre segue nas beiras onde acudimos buscándonos a nós.

Fotografías de Antonio Álvarez González

As pingas non viñeron a suscitar nostalxias. Baixan en golfaróns a penetrar a terra buscando veas que as fagan circular como auga solidaria. A señardade non acha nesta chuvia o seu espazo, porque non veu traer sentimentos agónicos. Ela tan só desexa rebentar fontes e cantar contra as pedras sobre o leito dos ríos calmando a seca que mataba a terra.

MEU QUERIDO SETEMBRO

Nel nacín, nel casei e nel fun nai. É o mes que me agasalla coa señardade de recordar non sei que que está perdido, quizabes as badaladas da novena do Santo que, xa andando setembro, marcaban o despene do sol riba do outono.

Setembro engadiulle á miña vida unha forza que, de non vir ao meu encontro, eu sería outra. E gústame a que son, aínda que posiblemente me gustaría tamén doutras maneiras. A piques de cumprir os trece anos, decidín estudar. Trouxen a aspiración na cesta do pan sobre a cabeza desde o Forno da Feira ao barrio de Letrún, onde fun vivir aos catro anos xa en casa propia. Meus pais aceptárona a cambio de traballar eu tamén para poder financiarme e de nunca suspender nada. E eu puxen o meu esforzo en ser o que daban os posibles económicos da familia: mestra. Logo puiden conseguir, xa cos meus cartos autónomos mentre traballaba no ensino, unha licenciatura e o diploma de francés da Escola de Idiomas.

Non puido ser o canto vocación e profesión, pero foino o ensino. E, contra o que di o refrán, o hábito fixo a monxa. En lugar do canto foi vindo despois a poesía, que traía da man toda a ourivesaría das palabras. E a vocación de narrar o que pasa ao meu redor e dentro de min, algo aprendido da oralidade na xastrería de meu pai, que era un auténtico Ateneo

Meu querido setembro, sexas benvido outravolta co teu sol –e tamén xa co meu propio sol- caendo sobre o outono.

COCIÑAR RECUPERA O VIVIDO

OLYMPUS DIGITAL CAMERA

Caldo ou cocido auronsán

Viñéronme acompañar sabias mulleres ancaresas para facer este caldo. A señora Xenoveva, velliña de saia longa e fruncida que vivía de pedir, cos seus refráns: “En xaneiro/ saben as verzas a carneiro”. “O caldo que non leva un pouco unto/ non está no seu punto”. “O caldo para ser bonhe/ ten que levar do que doe”… Miña nai, que o facía poucas veces, mais moi rico… As que me acolleron nas súas casas cando fun mestra nova: Xulia e Leonor (Vilaver),e Pacientina e Dolores (Quintá de Cancelada)… Apeáronse todas do meu recordo, andaron pola cociña e acabaron na mesa. Déronlle a súa aprobación, aínda que o atoparon soso. Pero entenderon que cambian os gustos e a preocupación pola saúde.

Cociñar pode ser un acto de recuperación do vivido… O arrecendo non só nos leva a un recanto da memoria. Reconstrúenos, nun relustro, como fomos en calquera daquela… E percibímonos como quen fomos daquela, como quixemos daquela, como sentimos daquela… Hai cousas na sensación inexplicables porque vibrou o corpo e mais o espírito dun xeito que nos transporta a un lugar, a unha noite, a un amor… Pero que vai máis aló da memoria e non se pode sentir unicamente lembrando.

OLYMPUS DIGITAL CAMERA

Caldo de berzas

9. ESPIDO

OLYMPUS DIGITAL CAMERA
A antuca vírase sempre vestida con ampla saia negra, ora pregada polas dobreces que organizaran as variñas, ora aberta sostida por un merinaque armado capaz de deter o sol e a chuvia. O sol molestábaa seco, deslumbrante, monótono, ferínte… A chuvia viña fría, pero amable. Traía ese tambor que anima o paso, a humidade que dulcifica canto toca, a atmosfera gris que fai andar de présa e gorecerse. O máis bonito da chuvia era que lle permitía soltar pingas como bágoas que non eran choradas. Era pudorosa, pero gustábanlle as cóxegas masculinas do vento  E cando pasou un vento paixonal que lle arrancou a saia, o merinaque e a colleu brutalmente marcándolle cintura, ela viuse obra de arte. Era case un espido a non ser pola humilde minisaia colorada na que sequera tiña reparado.

 

REFLEXO

OLYMPUS DIGITAL CAMERA

Medrara na ribeira sentindo o olor do mar, a lenidade dos paxaros e as historias da mariñería que contaban os xubilados tomando o sol no banco. Botaba en falta sentir as pisadas dos humanos, as rodas das bicicletas, a velocidade dos patíns, o tacto dos balóns ao rebotaren… Tamén lle gustaría xogar á escondedela para ser e non ser. Estaba canso de agardar polo aire, de se acanear nel, de servirlles ás pingas de escaleira. Un día que mirou como caía a chuvia en segundas do seu colo, viu que estaba no chan, onde quería estar, ser e non ser, e sentir as pisadas dos humanos…